Konu Başlıklarımız
Dini Sohbet Metodu ve İslami Sohbet Adabı
Ehli sohbet tarafından dini sohbetler yapılırken farklı şekillerde ayrılması mümkün olan Nebevi konuma adabı ve dini sohbet metodu örnek alınmalıdır. Bu açıdan Efendimizin sohbet şekli cevamiu-l kelim olması, kelam israfından kaçınması, muhatabının seviyesine göre sohbet etmesi, tefritten ve ifrattan kaçınması, açık ve anlaşılır konuşması, üslubundaki nezaket, güler yüz ve samimiyet, beden dilini iyi kullanması, makam ve mevki hususlarına riayet etmesi, nezaketi elden bırakmaması gibi başlıklarda incelenebilir.
Dini Sohbet Metodu Konusunda Efendimiz
Bu ayrıntılar eşliğinde bakıldığında sohbetler Efendimizin dini sohbet metoduna göre canlı olarak icra edilmelidir. Sohbetler cazip hale getirilmeli, dinleyenleri usandırmamalıdır. Ama, bunun için her sohbet meclisinde değişik usül ve esaslar kullanılmalıdır. Fakat, yaşanılan asrın durumuna ve şartlarına göre açıklık, gizlilik, elastikiyet de kullanılmalıdır. Bütün bu anlatılanlar ışığında sohbet eden kişi, sohbet meclisine katılanlara şefkat, merhamet ve samimiyetle davranmalıdır.
Keza yine aynı şekilde sohbet meclisine katılanlar da hem sohbet anlatana, hem de sohbete katılan diğer kişilere karşı saygılı ve dostane davranmalı, lütufkar olmalıdırlar. Sohbet için belli bir mekan olmamakla birlikte, ilk dönemlerde mescidler, şeyhin evi, çarşı-pazar gibi yerlerde sohbet edilirdi. Sonra devirlerde ise tekke ve zaviyeler zikir ve sohbet meclisi olarak faaliyet göstermişlerdir.
Tasavvufi sohbetlerde karşılıklı konuşma veya soru-cevap tarzı kullanılmaz. Sohbet ehli kişi tarafından anlatılan konu can ve baş kulağıyla dinlenilir. Sohbete katılanlar tartışma ve münazaralardan şiddetle çekinmelidir. Bu konuda Ebu Said El-Harraz sofilerle sohbet ederken daima kendini kusurlu görür, bu yüzden hiç ihtilafa düşmediğini söylerdi. Sükut eden bir sohbet şeyhini görmek bile bir tür sohbet sayılabilir.
Dini sohbet metodu ile ilgili olarak Mevlana Hazretleri iç aydınlanmanın önemine vurgu yapmış ve demiştir ki; “Bil ki, içinde azıcık bir aydınlanma olmayana, dışarıdan verilen öğüt fayda vermez, ama içinde ışık bulunan kişinin kulağına, ariflerin sözü girer, içindeki ışıkla bağdaşır, hani gözünde görüş ışığı bulunmayana güneşin ışığı fayda vermez.” Sohbet metodunun yanı sıra sohbet ehli de vasıfları yönünden ince, kıvrak bir zekaya sahip olmalı, Kur’an ve Hadis gibi İslamın iki temel kaynağı yanında usul bilgisine de haiz olmalıdır.